Gefermenteerde levertraan, superfood of ranzige olie?

Gefermenteerde levertraan is in de paleo en Weston A. Price gemeenschappen een populair supplement. Het werd aangeprezen als de traditionele methode om levertraan te produceren en zou een superieure bron van omega 3 vetten en in vetoplosbare vitamines zijn. Maar is het wel de superfood die het leek te zijn?

Wat is eigenlijk gefermenteerde levertraan?

Levertraan is net als visolie een bron van de omega 3 vetten DHA en EPA. Daarnaast bevat levertraan de in vetoplosbare vitamines A, D en K2. Levertraan kan op verschillende manieren geproduceerd worden. De producent van gefermenteerde levertraan prijst zijn productieproces aan met het argument dat fermenteren de traditionele productiewijze van levertraan is en dat het de hoeveelheid vitamines in de levertraan verhoogt.

De Weston A. Price Foundation (WAPF) en de paleo gemeenschap raden al jaren het gebruik van gefermenteerde levertraan van kabeljauw aan (in het Engels: fermented cod liver oil, oftewel FCLO). Jaren geleden ontstond er binnen deze gemeenschappen discussie over het gebruik van visolie. Visolie bevat omega 3 vetten. Gezonde vetten waar de meeste mensen wel wat meer van kunnen gebruiken, maar omdat het meervoudig onverzadigde vetzuren zijn, worden omega 3 vetten ook snel ranzig. Ranzige vetten zijn heel ongezond om te eten. Het langdurig gebruiken van hoge doses visolie werd afgeraden. Als alternatief werd levertraan aangeraden, en dan met name de *gefermenteerde* levertraan van Green Pasture.

Zie bijvoorbeeld dit oude artikel van Chris Kresser met daarin: 'I recommend either high-vitamin cod liver oil or fermented cod liver oil from Green Pasture and Wolf River Naturals.'

Een tijd geleden ontstond er een publieke discussie tussen Green Pasture (het enige bedrijf dat gefermenteerde levertraan produceert) en producenten van niet-gefermenteerde levertraan. In dit artikel valt te lezen dat er al eeuwenlang discussie is tussen rivaliserende bedrijven over wat de beste methode is om levertraan te maken. Nu lijkt deze discussie zijn climax te bereiken...

Dr. Kaayla Daniel's waarschuwingen over gefermenteerde levertraan

Dr. Kaayla Daniel vertrouwde de beweringen van Green Pasture over de door hen geproduceerde gefermenteerde levertraan niet. Zij besloot de gefermenteerde levertraan door verschillende laboratoria te laten onderzoeken. Dit is een korte samenvatting van de belangrijkste waarschuwingen tegen gefermenteerde levertraan uit haar onderzoek:

• Green Pasture geeft geen specifieke informatie over hun productieproces of over de (herkomst van de) ingrediënten die zij gebruiken. Dus het is een kwestie van raden, en analyseren van het eindproduct om erachter te komen hoe ze exact te werk gaan. Wel vermelden ze dat ze hun kabeljauwlevers maanden laten fermenteren voordat ze er gefermenteerde levertraan van maken.
• In een fermentatieproces zetten lactobacillen koolhydraten om in melkzuur. Dit melkzuur zorgt ervoor dat het product zuurder wordt en er daardoor geen 'slechte bacteriën' kunnen groeien en het product dus niet gaat rotten. Zoals bijvoorbeeld als je zuurkool maakt van witte kool. In kabeljauwlever zitten onvoldoende koolhydraten, slechts 1-2%, om dit proces op gang te brengen en het product zuur genoeg te maken zodat het niet gaat rotten.
• Dr. Daniel oppert nog een aantal andere mogelijke productiemethodes, maar geen van alle lijken waarschijnlijk en ook niet gezond.
• Is de olie ranzig? Die vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden als het lijkt. Het oxideren van een olie (= ranzig worden) produceert verschillende bijproducten in de olie. Maar afhankelijk van hoe lang de olie al aan het oxideren is, kunnen deze bijproducten alweer verdwenen zijn. Uit de lab resultaten blijkt dat de gefermenteerde levertraan bijproducten bevat die erop wijzen dat de olie al lange tijd aan het oxideren is.
• Analyse van de vetzuren in de gefermenteerde levertraan laat zien dat de triglyceriden voor een groot deel zijn vervallen tot vrije vetzuren. Dat betekent dat de olie ranzig is. Traditioneel werd lichtgekleurde levertraan als geneeskrachtig gezien, werd iets donkere levertraan gebruikt als diervoeder en werd de donkerste levertraan gebruikt als ingrediënt voor onder andere verf. Iedereen die wel eens gefermenteerde levertraan heeft geprobeerd kan vertellen dat deze donker van kleur is.
• Green Pasture rapporteert in zijn eigen lab resultaten grote hoeveelheden vitamine A, D en K2 in de gefermenteerde levertraan. Het laboratorium dat zij gebruiken, gebruikt een UV detectie methode om deze waardes te meten. Experts zeggen dat deze methode onbetrouwbaar is om vitamine D te meten omdat andere vetoplosbare componenten van de olie ook meegerekend worden in de resultaten.
• Resultaten van andere laboratoria laten veel lagere waardes van vitamine A, D en K2 zien.
• De verhouding tussen de omega 3 vetzuren EPA en DHA verschilt per vissoort. Aan deze verhouding kun je dus zien welke vis is gebruikt voor het produceren van de levertraan. De verhouding van de gefermenteerde levertraan van Green Pasture duidt op het gebruik van koolvis in plaats van het door hen genoemde kabeljauw. Ook DNA testen van levers die overbleven uit het productieproces en in diervoeder werden gebruikt, tonen aan dat het gaat om koolvis.
• De lab resultaten tonen transvetten aan in de gefermenteerde levertraan, waarschijnlijk afkomstig van toegevoegde plantaardige olie.
• Green Pasture beweert dat zijn gefermenteerde levertraan het type is dat Weston Price zou hebben aangeraden. Maar in zijn boek en overige documenten heeft Weston Price nooit het fermenteren van levertraan aangeraden. Sterker nog, hij waarschuwde vooral dat levertraan makkelijk ranzig kon worden en daarom met zorg geproduceerd en bewaard moest worden. Op de website van de Price-Pottenger Nutrition Foundation kun je na het aanmelden voor hun gratis nieuwsbrief het ebook 'What Dr. Price Said about Cod Liver Oil' downloaden als je meer wilt lezen over wat Price hierover heeft gezegd. Voor wat het waard is, want zijn info is bijna 100 jaar oud en de wetenschap heeft niet stilgestaan.
• Ook de boterolie die wordt aangeboden door Green Pasture blijkt ranzig en bevat geen grote hoeveelheden vitamine K2. In een goed merk ghee zit net zoveel vitamine K2, voor een veel lagere prijs.

Het volledige - 110 pagina's tellende! - rapport over gefermenteerde levertraan door Dr. Kaayla Daniel kun je na het aanmelden voor de gratis nieuwsbrief downloaden op: http://drkaayladaniel.com

Wat is wijsheid?

Aan de ene kant is het fijn dat deze informatie nu breed gedeeld wordt. Ik raad iedereen die gefermenteerde levertraan neemt aan om het rapport van Dr. Daniel te lezen zodat je zelf kunt beslissen of je het een goed product vindt of niet. Het zal de komende tijd ook interessant zijn om de discussies te volgen die dit rapport zullen veroorzaken. Ik vind het belangrijk om niet dogmatisch te gaan denken over populaire voeding of supplementen, dus als dit soort informatie voorbijkomt, dan vind ik het belangrijk om er goed naar te kijken en wellicht bepaalde keuzes te heroverwegen. De Weston A. Price Foundation heeft al enige tijd geleden gereageerd op eerdere berichten dat de gefermenteerde levertraan ranzig zou zijn, deze reactie kun je op hun website lezen.

Aan de andere kant is het meest irritante aan dit soort info toch altijd dat het de vraag oproept: Wat is nu een goed idee? Toch maar visolie supplementen slikken? Of niet-gefermenteerde levertraan? Of toch de gefermenteerde levertraan blijven vertrouwen? 

Als je het niet meer weet, kies dan voor voeding in plaats van supplementen. In het geval van levertraan gaat het om het binnenkrijgen van omega 3 vetzuren, vitamine A, D en K2. Kies dan voor:

• Vette vis voor omega 3
• Lever voor vitamine A
• Zonneschijn voor vitamine D
• Natto, ganzenlever, harde kaas, zachte kaas en eierdooiers voor vitamine K2

Persoonlijk slik ik sowieso geen levertraan in de zomer, maar ik denk dat ik de Green Pasture gefermenteerde levertraan voorlopig maar even laat staan. Ik zal de discussie over gefermenteerde levertraan met belangstelling blijven volgen en zal natuurlijk een update doen als dat relevant is.

Deel deze blogpost vooral met iedereen die misschien gefermenteerde levertraan gebruikt zodat iedereen een geïnformeerde keuze kan maken!
Dit is het Facebook bericht dat je kunt delen.
En dit de pin op Pinterest.

En nu jij!

Slik jij gefermenteerde levertraan? Ben je van plan dat te blijven doen?

Update 25-8-2015:

Zoals te verwachten zijn er al vele reacties op het rapport van Dr. Daniel. Hier een overzicht van enkele van deze reacties:

• De eerste reactie van Green Pasture zelf.
• Van de Amerikaanse WAPF organisatie heb ik nog geen reactie gezien. De Nederlandse WAPF schreef er al wel over, hierin wordt verwezen naar de eerdere onderzoeksresultaten van de gefermenteerde levertraan die ik hierboven ook linkte. Deze onderzoeksresultaten laten geen zorgen zien over de kwaliteit.
• Reactie van Sarah van The Healthy Home Economist, geen inhoudelijke reactie, maar een aantal vraagtekens die zij zet bij het rapport van Dr. Daniel.
• Katie van The Wellness Mama laat net als ik de gefermenteerde levertraan even staan tot er meer duidelijkheid is over de kwaliteit ervan, maar houdt ook een open houding. Ze roept de gemeenschap - terecht - op om te onderzoeken en te leren en niet om ruzie te maken.
• In Chris Kresser's reactie schrijft hij in verdediging van gefermenteerde levertraan dat waardes van vitamine D notoir moeilijk te meten zijn wat de verschillende labresultaten kan verklaren, dat de resultaten die oxidatie aantonen gemengd zijn, en dat 'free fatty acids' geen goede methode zijn om oxidatie aan te tonen. Ook wat hem betreft is er meer onderzoek nodig. 'I feel that I don’t have the information I need to make a clear decision about whether to continue recommending FCLO'.

Update 26-8-2015:

• The Paleo Mom schreef op Facebook een reactie heel vergelijkbaar met bovenstaande blogpost: nog niet genoeg informatie om een keuze voor of tegen gefermenteerde levertraan te kunnen maken, de voedingsstoffen waar het om gaat kun je heel goed uit voeding/zonlicht halen. 'If you take FCLO religiously, I think this is enough to reconsider. The good news is that you are perfectly capable of obtaining all of the micronutrients found in FCLO in your food!'

Update 30-8-2015:

• De Weston A. Price Foundation publiceerde een FAQ waarin ze de kwaliteit van gefermenteerde levertraan verdedigen. Om de controverse te beëindigen zijn ze van plan verdere testen te laten doen.
• Een zeer uitgebreide inhoudelijke reactie van Chris Masterjohn. Hierbij gaat hij in detail in op de argumenten uit Dr. Daniel's rapport. Net als de WAPF blijft hij een voorstander van gefermenteerde levertraan.

Update 4-9-2015:

• Uitgebreide inhoudelijke reactie van The Paleo Mom, waarin ze o.a. de cijfers van labresultaten van Green Pastures en het rapport van Dr. Daniel overzichtelijk in tabellen heeft gezet. Ze blijft overigens bij haar eerdere advies dat er nog meer onderzoek gedaan zou moeten worden en dat de voedingsstoffen ook uit voeding/zonlicht gehaald kunnen worden.

Interessant artikel? Meld je gratis aan en mis niets meer!

Voornaam

Emailadres

Het geheim van lekkere en gezonde kippenbouillon

Als iemand haar gezondheid wilt verbeteren en aan mij vraagt wat ze kan doen, zeg ik altijd: maak je eigen kippenbouillon. Het is een heel ouderwets advies dat al heel lang gegeven wordt, en niet zonder reden, want bouillon is heel goed voor je.

Als je, zoals ik, nooit de traditionele kookkunst van het maken van bouillon hebt geleerd, lijkt het misschien heel ingewikkeld. Maar dat valt echt mee. Na vandaag kan jij het ook!

Waarom is bouillon zo gezond?

Laten we eerst eens kijken naar waarom bouillon zo gezond is. Er zijn vier hoofdredenen:

• Bouillon bevat belangrijke aminozuren die helpen de darmwand te herstellen, je immuunsysteem te reguleren, helpen je lever in het ontgiftingsproces (ja bouillon is goed voor de detox!), geven een kalmerend effect en ze zijn een zeer belangrijk bestanddeel van bindweefsel.
• Er bestaan verschillende soorten aminozuren, bouillon bevat aminozuren die niet of weinig in spiervlees zitten: proline en glycine. We eten tegenwoordig vooral spiervlees, dus is het belangrijk om ook bouillon te eten om zo een betere balans aan aminozuren te krijgen. Proline en glycine kunnen door je lichaam gemaakt worden, maar je ontlast je lichaam (met name je lever) enorm als je er genoeg van in je voeding binnen krijgt.
• Bouillon is eenvoudig te verteren en helpt ook om je spijsvertering beter te laten lopen. Het helpt bijvoorbeeld bij de productie van gal en helpt om je maagzuur op een goed niveau te krijgen.
• Bouillon bevat allerlei mineralen, waaronder calcium. Als je geen zuivel eet, is het verstandig om te zorgen dat je andere voeding in je eetpatroon opneemt waar calcium in zit. Zelfgemaakte bouillon is hier heel geschikt voor.

Wil je meer lezen over de gezondheidsvoordelen van bouillon? Lees dan eens dit uitgebreide artikel van de Weston A. Price Foundation.

Kan ik ook een bouillonblokje of soep uit de supermarkt gebruiken?

Zelfgemaakte bouillon is op geen enkele manier te vergelijken met een bouillonblokje. Een bouillonblokje bestaat voornamelijk uit zout met als toevoeging allerlei kruiden om het smaak te geven. Het mist dus de gezonde gelatine, aminozuren en vetten die je in zelfgemaakte bouillon vindt.

Hetzelfde geldt voor kant-en-klare soep. In de Unox kippensoep zit bijvoorbeeld minder kippenbouillon dan vermicelli :-S

Als we het toch over ongeschikte alternatieven hebben: zelfgemaakte groentebouillon is lekker als smaakmaker, maar is niet te vergelijken met bouillon van vlees/botten. De gelatine, die de bouillon zo gezondheid maakt, is afkomstig van het bindweefsel van dieren. Het is dus onmogelijk om dezelfde voedingsstoffen in je soep te krijgen als je geen dierlijke producten in je bouillon gebruikt.

Wat wel een goed alternatief is voor gelatine uit bouillon is gelatinepoeder. In deze blogpost schrijf ik daar uitgebreid over (inclusief twee recepten voor fruitgummisnoepjes!).

En voor de kosten hoef je het niet te laten. Je kunt de botten die je over hebt van het vlees dat je eet gebruiken (kippenpoten, karbonaadjes etc.). Of anders kun je botten voor het maken van bouillon voordelig vinden bij de slager of online, bijvoorbeeld hier of hier.

Hoe starten met bouillon?

De makkelijkst te maken bouillon maak je van een hele kip. Met vlees en alles er nog aan. Dat lukt bijna altijd! Het voordeel is ook dat kippenbouillon vrij mild van smaak is, dus dat is nog een goede reden om hiermee te beginnen.

Als je dit onder de knie hebt, kun je bouillon gaan maken van alleen de kippenbotten. En kun je ook gaan variëren door runderbotten te gebruiken, of varkensbotten, of van een kalkoen, of vissenkoppen, het kan allemaal! Let wel op dat je de runderbotten langer moet laten koken en de vissenbotten korter.

Een makkelijke budgettip is om de botjes te bewaren als je vlees hebt gegeten. Doe ze in een zakje in de vriezer en als je genoeg verzameld hebt, kun je er bouillon van maken. 

Waarom is het zo belangrijk dat de soep drillerig wordt?

De gezondheidsvoordelen van bouillon komen vooral van de gelatine. De gelatine is wat de soep ‘drillerig’ maakt. Als je bouillon afgekoeld is en dan drilpudding consistentie wordt, dan weet je dat hij vol gelatine zit. Altijd een fijn moment als dat lukt :-)

Om zoveel mogelijk gelatine uit de botten te krijgen, kun je de bouillon het best zachtjes laten trekken. Je wilt iets dat de ‘perfect simmer’ wordt genoemd. Dat betekent dat je het vuur zo zacht zet, dat er nog net in het midden van de pan wat blijft bubbelen. In dit filmpje kun je zien hoe dat eruit ziet.

Kippenbouillon

Na heel lang koken ziet je bouillon er zo uit. Alleen nog zeven en je hebt prachtige bouillon!

Ingrediënten

• Hele kip
• 2 wortelen
• 4 uien
• 2 stengels bleekselderij
• 2 laurierblaadjes
• peperkorrels (stuk of 10)
• genoeg water om alles onder water te zetten (ongeveer 2 liter)

Instructies

1. Doe de hele kip in een pan met alle andere ingrediënten.
2. Laat alles 1,5-2 uur zachtjes pruttelen.
3. Haal de kip eruit, pluk het vlees eraf (bewaar dit) en doe de botten en alle frut die er nog bij zit weer terug in de pan. 
4. Laat de pan nog een uur of 10-24 zachtjes pruttelen.
5. Zeef de groente en botten uit de bouillon en je bent klaar. 

Een beetje appelciderazijn aan de ingrediënten toevoegen helpt om de mineralen uit de botten te krijgen. Eén of twee eetlepels is voldoende.

Je kunt de bouillon een paar dagen in de ijskast bewaren, als je het langer wilt bewaren kun je het beter invriezen.

Het vlees dat je van de kip had geplukt en hebt bewaard, kun je gebruiken om kippensoep van je bouillon te maken. Of je maakt er kipsalade van, of je doet zoals mijn dochtertje graag doet: het zo opeten als snack :-)

Hergebruik botten

De botten kun je in principe net zolang blijven gebruiken om bouillon van te trekken tot ze helemaal uit elkaar vallen. Sommige mensen eten ze dan zelfs op! Zo avontuurlijk zijn wij nog niet geweest ;-)

Er zit dan wel steeds minder gelatine in de bouillon. Dus wij gebruiken de kippenbotten meestal twee keer voor we ze weggooien. We hebben het laatst geprobeerd, dat leverde deze resultaten op:

• dag 1: kip met groente in de pan, bouillon van getrokken => goede bouillon met heel veel gelatine
  Aan het einde van 24 uur hebben we de botten en alle frut die daar nog aan hing weer terug in de pan gedaan met nieuw water en groente.
• dag 2: bouillon getrokken => goede bouillon met genoeg gelatine 
  Weer aan het einde van 24 uur gezeefd en dat gaf dus nog een goede bouillon. Alle botten en frut weer in de pan met nieuw water en groente.
• dag 3: bouillon getrokken => redelijke bouillon met net genoeg gelatine, kun je gebruiken om bijv. groente in te koken (in recepten gebruiken in plaats van water)Nog een vierde keer gezeefd en met nieuw water en groente in de pan gedaan, maar dat werd niets.
• dag 4: bouillon getrokken => geen goede bouillon 

Dus de eerste twee dagen gaf goede bouillon, de derde dag redelijke, de vierde dag gaf waterige bouillon.  

Nu weet je precies hoe je kippenbouillon maakt. Ik heb nog een lijstje met tips en trucs en troubleshooting-adviezen, daar maak ik binnenkort nog een nieuwe blogpost van. Heb je in de tussentijd vragen over het maken van kippenbouillon? Stel je vraag dan hier.

Paleo, SCD, GAPS, WAPF, autoimmuun protocol, wat is het en wat is het beste voor jou?

Je wilt graag gezonder worden. Minder moe worden, afvallen naar een gezond gewicht, of misschien heb je zelfs een serieuze gezondheidsuitdaging waar je een oplossing voor zoekt. Er zijn allerlei diëten die beloven je hiermee te kunnen helpen. Paleo, primal, paleo autoimmuun protocol, WAPF, GAPS, SCD. Wat is wat, hoe kunnen deze diëten je helpen en welke keuze is de beste voor jou?

Ik vond het zelf erg moeilijk om een keuze te maken voor een aanpak om mijn gezondheidsproblemen te verhelpen. Ik heb daarin denk ik ook niet altijd de beste keuzes gemaakt waardoor herstel langer duurde. Na het lezen van deze blogpost zal jij een betere keuze kunnen maken. Laten we gelijk beginnen!

Paleo, een levenswijze, niet alleen voeding

Het stereotype beeld van paleo is een groot bord vlees :-) Dit is niet wat paleo is.

Ten eerste gaat het bij paleo niet alleen om de voeding, maar is het een levenswijze met ideeën over slapen, stressvermindering, beweging, sociale contacten, spelen en zonlicht. Als je je gezondheid wilt verbeteren pak je alle onderdelen aan en niet alleen je voeding.

Daarnaast gaat het niet om het nabootsen van mensen uit de oertijd. Ons huidige leven is niet hetzelfde en een paleo’er heeft niet als doel om in een berenvelletje met een speer achter een antilope aan te hollen ;-)

De evolutionaire kijk op voeding, beweging etc. helpt ons om hypotheses te bedenken om die vervolgens uit te testen in ons huidige bestaan. Voorbeelden hiervan zijn:

• Traditionele volkeren aan zee eten graag vis en schaaldieren, zijn vis en schaaldieren een goede toevoeging aan je dagelijkse dieet?
• Wat is de beste manier om je conditie te verbeteren, door de dag heen stukjes lopen en wat krachtoefeningen doen of één keer per week naar de sportschool gaan?

Dit leidt tot een compleet raamwerk van ideeën over wat goed aansluit op onze biologische bouw als mens. En ontwikkelingen staan niet stil, er worden steeds nieuwe hypotheses bedacht, uitgewerkt en uitgeprobeerd.

Eén van de belangrijkste ontwikkelingen die paleo heeft doorgemaakt is op het gebied van voeding. Veel mensen hebben zich in het begin vooral gericht op wat je *weglaat* in een paleodieet, maar de nadruk ligt inmiddels ook sterk op wat je *toevoegt* aan je eetpatroon.

Dit is de basis van een paleo dieet, wat laat je weg en wat eet je wel:

[Edit 9 april 2014: Ik had uit bovenstaand plaatje zuivel weggelaten omdat het in het grijze paleo gebied valt. Veel mensen die een paleo eetpatroon volgen eten bijvoorbeeld wel ghee en boter. Maar het was toch wat verwarrend en strikt genomen staat zuivel niet op het 'paleo lijstje'. Dus ik heb zuivel nu aan de 'niet' kant toegevoegd. Waarbij ik dan wel wil zeggen dat als je goed tegen zuivel kan, er zeker wat voor te zeggen valt om volvette, kwalitatief goede zuivel aan je dieet toe te voegen]

Maar dat laat natuurlijk veel ruimte over. In theorie zou je als paleo’er de hele dag amandelkoekjes kunnen eten. Lekker, maar of je er gezonder van wordt is maar de vraag ;-)

Daarom is wat je aan je eetpatroon toevoegt ook zo belangrijk. Denk hierbij aan:

• Zelfgetrokken bouillon
• Vette vis en schaaldieren
• Gefermenteerde groente
• Orgaanvlees

Primal voegt zuivel toe

Primal is eigenlijk hetzelfde als paleo, met als verschil dat je dan zuivel toevoegt aan je dieet. Makkelijk te onthouden dus :-)

Ga alleen primal eten als je heel zeker weet dat je zuivel goed verdraagt. De enige manier om dat zeker te weten is om het een maand uit je dieet weg te laten en het dan weer te herintroduceren. Reageer je daar niet negatief op, voeg het dan gerust toe aan je dieet. In goede zuivel zitten namelijk veel gezonde voedingsstoffen.

Paleo autoimmuun protocol tegen (autoimmuun)ziektes

Het paleo autoimmuun protocol (AIP) is een protocol waarin je je richt op het eten van voeding met een zeer hoge voedingswaarde om je lijf te helpen herstellen en om ontstekingen te verminderen. Tegelijkertijd laat je voeding weg die je darmen beschadigen en je immuunsysteem overstimuleren.

Naast je voeding is er extra aandacht voor de andere aspecten van een paleo levenswijze die helpen bij je herstel, zoals voldoende slapen, een rustig bewegingsprogramma, stressvermindering, zonlicht etc.

Dit protocol wordt in twee situaties gebruikt:

• Als eliminatie/provocatie dieet om erachter te komen welke voeding je wel en niet goed kunt verdragen.
• Als manier om een autoimmuunziekte in remissie te krijgen en hopelijk zoveel mogelijk te herstellen van de al aangerichte schade.

Naast de voeding die je in een paleo dieet weglaat, laat je bij AIP ook de volgende voeding weg:

• Eieren
• Noten en zaden (en dus ook koffie, chocolade of specerijen van zaden)
• Nachtschades (tomaat, aardappel, aubergine, paprika, rode peper en specerijen op basis van nachtschades zoals chilipoeder of paprikapoeder)
• Alcohol en NSAID’s (aspirine of ibuprofen)

GAPS en SCD, ook gericht op darmherstel

Twee andere diëten die gericht zijn op het herstellen van je darmen zijn het Specific Carbohydrate Diet (SCD) en het Gut And Psycology Syndrom (GAPS) dieet. Beide diëten lijken op een primal dieet met als grootste verschil dat je geen zetmeelrijke voeding eet. Dus geen zoete aardappel, pastinaak en dergelijke. SCD en GAPS hebben net als AIP een grote nadruk op het *toevoegen* van voeding om je darmen te herstellen, zoals zelfgemaakte bouillon en gefermenteerde voeding.

SCD is ontstaan als remedie voor mensen met coeliakie. Later is dat verder ontwikkeld tot het GAPS protocol. Naast voeding is er ook aandacht voor supplementen om je darmen te herstellen. Bijvoorbeeld probiotica om je darmflora te verbeteren of HCL om je maagzuur te verhogen.

Zowel SCD als GAPS bestaan uit verschillende stappen. Je begint met een eliminatiefase en breidt je dieet steeds verder uit. Het is bedoeld als een therapeutisch protocol, dus het doel is om na ongeveer twee jaar zover hersteld te zijn dat je allerlei voeding weer kunt verdragen zoals zetmeelrijke groente en goed bereide granen.

WAPF met traditionele voeding en bereidingswijzen

Weston A. Price was een tandarts die aan het begin van de 20e eeuw leefde. Hij was geïnteresseerd in de effecten van voeding op de gezondheid van het gebit. Later in zijn carrière maakte hij reizen over de hele wereld om de gezondheid en eetgewoontes van traditionele volkeren te onderzoeken. Hij schreef hierover een boek waarin hij zich hard maakte voor traditionele bereidingswijzen van voedsel.

WAPF staat voor Weston A. Price Foundation en dat is de organisatie die informatie geeft over wat we kunnen leren van de gebruiken van traditionele volkeren. Bijvoorbeeld dat het weken, kiemen of fermenteren van granen ze makkelijker te verteren maakt.

In een WAPF dieet worden niet veel voedingsstoffen compleet geschrapt uit je dieet, maar worden de ongeraffineerde versies gebruikt en worden traditionele methodes gebruikt om het voedsel te bereiden. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van sucanat (gedroogd suikerrietsap) in plaats van geraffineerde witte suiker. Een ander belangrijk aspect aan WAPF is de sterke nadruk op het eten van voeding met een hoge voedingswaarde.

De laatste jaren zijn de wijze lessen van WAPF grotendeels aan paleo toegevoegd. Het belangrijkste verschil blijft nog dat je in een paleodieet geen granen, zuivel of peulvruchten eet en je dat wel kan eten in een WAPF dieet, mits goed bereid.

Welk dieet is voor mij het meest geschikt?

Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van wat je wil bereiken :-)

Wil je graag wat gezonder eten en vind je het leuk om dingen zelf te maken? Dan is WAPF een zeer goede verbetering ten opzichte van een standaard Nederlands dieet.

Wil je een grote verbetering in je gezondheid? Heb je last van allerlei kwaaltjes, vaak verkouden etc? Heb je last van hardnekkig overgewicht? Of wil je juist gezondheidsproblemen in de toekomst voorkomen? Heb je WAPF geprobeerd en had dat onvoldoende effect? Probeer dan paleo en kijk na een maand of je zuivel succesvol kunt herintroduceren. Zo ja, volg dan een primal dieet. Zo nee, blijf dan paleo.

Paleo/primal is eigenlijk een beetje mijn standaardadvies voor mensen die op zoek zijn naar een gezonde levenswijze.

Heb je een autoimmuunziekte, psychische aandoening, autisme, of andere serieuze gezondheidsuitdaging? Kies dan voor SCD, GAPS of paleo AIP. In de praktijk zie ik dat er op details verschillen zitten tussen deze verschillende aanpakken, maar dat er veel meer overeenkomsten zijn dan verschillen. Persoonlijk vind ik de eliminatie/provocatiefases van SCD en met name GAPS lastig in de praktijk en gevoelig voor fouten. Ik zou dus beginnen met paleo AIP als eliminatie/provocatie fase.

Vind je SCD/GAPS/AIP te moeilijk klinken? Begin dan met paleo, primal of de ‘full GAPS’ fase, in veel gevallen is dat genoeg om te herstellen. Misschien hoor jij ook wel bij die gelukkigen :-)

Heb je het vermoeden dat je last hebt van voedselintoleranties? Dan kan ik het paleo AIP aanbevelen als eerste stap om te achterhalen waar je wel en niet goed tegen kan. Dit is een uitstekend eliminatie/provocatie protocol dat de meest voorkomende allergenen weglaat. Ik heb zelf ook andere eliminatie/provocatie protocollen geprobeerd, maar paleo AIP vind ik het beste en in de praktijk het makkelijkst toe te passen.

En nu jij!

Wat is jouw doel? En welke aanpak zou daar het beste bij passen?

Interessant artikel? Meld je gratis aan en mis niets meer!

Voornaam

Emailadres