Als iemand haar gezondheid wilt verbeteren en aan mij vraagt wat ze kan doen, zeg ik altijd: maak je eigen kippenbouillon. Het is een heel ouderwets advies dat al heel lang gegeven wordt, en niet zonder reden, want bouillon is heel goed voor je.

Als je, zoals ik, nooit de traditionele kookkunst van het maken van bouillon hebt geleerd, lijkt het misschien heel ingewikkeld. Maar dat valt echt mee. Na vandaag kan jij het ook!

Waarom is bouillon zo gezond?

Laten we eerst eens kijken naar waarom bouillon zo gezond is. Er zijn vier hoofdredenen:

Bouillon bevat belangrijke aminozuren die helpen de darmwand te herstellen, je immuunsysteem te reguleren, helpen je lever in het ontgiftingsproces (ja bouillon is goed voor de detox!), geven een kalmerend effect en ze zijn een zeer belangrijk bestanddeel van bindweefsel.
Er bestaan verschillende soorten aminozuren, bouillon bevat aminozuren die niet of weinig in spiervlees zitten: proline en glycine. We eten tegenwoordig vooral spiervlees, dus is het belangrijk om ook bouillon te eten om zo een betere balans aan aminozuren te krijgen. Proline en glycine kunnen door je lichaam gemaakt worden, maar je ontlast je lichaam (met name je lever) enorm als je er genoeg van in je voeding binnen krijgt.
Bouillon is eenvoudig te verteren en helpt ook om je spijsvertering beter te laten lopen. Het helpt bijvoorbeeld bij de productie van gal en helpt om je maagzuur op een goed niveau te krijgen.
Bouillon bevat allerlei mineralen, waaronder calcium. Als je geen zuivel eet, is het verstandig om te zorgen dat je andere voeding in je eetpatroon opneemt waar calcium in zit. Zelfgemaakte bouillon is hier heel geschikt voor.

Wil je meer lezen over de gezondheidsvoordelen van bouillon? Lees dan eens dit uitgebreide artikel van de Weston A. Price Foundation.

Kan ik ook een bouillonblokje of soep uit de supermarkt gebruiken?

Zelfgemaakte bouillon is op geen enkele manier te vergelijken met een bouillonblokje. Een bouillonblokje bestaat voornamelijk uit zout met als toevoeging allerlei kruiden om het smaak te geven. Het mist dus de gezonde gelatine, aminozuren en vetten die je in zelfgemaakte bouillon vindt.

Hetzelfde geldt voor kant-en-klare soep. In de Unox kippensoep zit bijvoorbeeld minder kippenbouillon dan vermicelli :-S

Als we het toch over ongeschikte alternatieven hebben: zelfgemaakte groentebouillon is lekker als smaakmaker, maar is niet te vergelijken met bouillon van vlees/botten. De gelatine, die de bouillon zo gezondheid maakt, is afkomstig van het bindweefsel van dieren. Het is dus onmogelijk om dezelfde voedingsstoffen in je soep te krijgen als je geen dierlijke producten in je bouillon gebruikt.

Wat wel een goed alternatief is voor gelatine uit bouillon is gelatinepoeder. In deze blogpost schrijf ik daar uitgebreid over (inclusief twee recepten voor fruitgummisnoepjes!).

En voor de kosten hoef je het niet te laten. Je kunt de botten die je over hebt van het vlees dat je eet gebruiken (kippenpoten, karbonaadjes etc.). Of anders kun je botten voor het maken van bouillon voordelig vinden bij de slager of online, bijvoorbeeld hier of hier.

Hoe starten met bouillon?

De makkelijkst te maken bouillon maak je van een hele kip. Met vlees en alles er nog aan. Dat lukt bijna altijd! Het voordeel is ook dat kippenbouillon vrij mild van smaak is, dus dat is nog een goede reden om hiermee te beginnen.

Als je dit onder de knie hebt, kun je bouillon gaan maken van alleen de kippenbotten. En kun je ook gaan variëren door runderbotten te gebruiken, of varkensbotten, of van een kalkoen, of vissenkoppen, het kan allemaal! Let wel op dat je de runderbotten langer moet laten koken en de vissenbotten korter.

Een makkelijke budgettip is om de botjes te bewaren als je vlees hebt gegeten. Doe ze in een zakje in de vriezer en als je genoeg verzameld hebt, kun je er bouillon van maken.

Waarom is het zo belangrijk dat de soep drillerig wordt?

De gezondheidsvoordelen van bouillon komen vooral van de gelatine. De gelatine is wat de soep ‘drillerig’ maakt. Als je bouillon afgekoeld is en dan drilpudding consistentie wordt, dan weet je dat hij vol gelatine zit. Altijd een fijn moment als dat lukt :-)

Om zoveel mogelijk gelatine uit de botten te krijgen, kun je de bouillon het best zachtjes laten trekken. Je wilt iets dat de ‘perfect simmer’ wordt genoemd. Dat betekent dat je het vuur zo zacht zet, dat er nog net in het midden van de pan wat blijft bubbelen. In dit filmpje kun je zien hoe dat eruit ziet.

Kippenbouillon

Na heel lang koken ziet je bouillon er zo uit. Alleen nog zeven en je hebt prachtige bouillon!

Ingrediënten

Hele kip
2 wortelen
4 uien
2 stengels bleekselderij
2 laurierblaadjes
peperkorrels (stuk of 10)
genoeg water om alles onder water te zetten (ongeveer 2 liter)

Instructies

Doe de hele kip in een pan met alle andere ingrediënten.
Laat alles 1,5-2 uur zachtjes pruttelen.
Haal de kip eruit, pluk het vlees eraf (bewaar dit) en doe de botten en alle frut die er nog bij zit weer terug in de pan.
Laat de pan nog een uur of 10-24 zachtjes pruttelen.
Zeef de groente en botten uit de bouillon en je bent klaar.

Een beetje appelciderazijn aan de ingrediënten toevoegen helpt om de mineralen uit de botten te krijgen. Eén of twee eetlepels is voldoende.

Je kunt de bouillon een paar dagen in de ijskast bewaren, als je het langer wilt bewaren kun je het beter invriezen.

Het vlees dat je van de kip had geplukt en hebt bewaard, kun je gebruiken om kippensoep van je bouillon te maken. Of je maakt er kipsalade van, of je doet zoals mijn dochtertje graag doet: het zo opeten als snack :-)

Hergebruik botten

De botten kun je in principe net zolang blijven gebruiken om bouillon van te trekken tot ze helemaal uit elkaar vallen. Sommige mensen eten ze dan zelfs op! Zo avontuurlijk zijn wij nog niet geweest ;-)

Er zit dan wel steeds minder gelatine in de bouillon. Dus wij gebruiken de kippenbotten meestal twee keer voor we ze weggooien. We hebben het laatst geprobeerd, dat leverde deze resultaten op:

dag 1: kip met groente in de pan, bouillon van getrokken => goede bouillon met heel veel gelatine
Aan het einde van 24 uur hebben we de botten en alle frut die daar nog aan hing weer terug in de pan gedaan met nieuw water en groente.
dag 2: bouillon getrokken => goede bouillon met genoeg gelatine
Weer aan het einde van 24 uur gezeefd en dat gaf dus nog een goede bouillon. Alle botten en frut weer in de pan met nieuw water en groente.
dag 3: bouillon getrokken => redelijke bouillon met net genoeg gelatine, kun je gebruiken om bijv. groente in te koken (in recepten gebruiken in plaats van water)Nog een vierde keer gezeefd en met nieuw water en groente in de pan gedaan, maar dat werd niets.
dag 4: bouillon getrokken => geen goede bouillon

Dus de eerste twee dagen gaf goede bouillon, de derde dag redelijke, de vierde dag gaf waterige bouillon.

Nu weet je precies hoe je kippenbouillon maakt. Ik heb nog een lijstje met tips en trucs en troubleshooting-adviezen, daar maak ik binnenkort nog een nieuwe blogpost van. Heb je in de tussentijd vragen over het maken van kippenbouillon? Stel je vraag dan hier.